Το σπήλαιο του Πλάτωνα - Η σημαντικότερη ιστορία στον κόσμο για να δει κάποιος τα πράγματα όπως είναι

Ο μύθος του σπηλαίου παρουσιάζει τη σχέση των ανθρώπων προς τις βαθμίδες του πραγματικού κόσμου, σε συνάρτηση με τον βαθμό γνώσης που αυτοί κατέχουν.

Η κλιμάκωση τοποθετεί τη γνώση των δεσμωτών στο επίπεδο της εικασίας και της πίστεως, ενώ αυτοί που ανεβαίνουν στον επάνω κόσμο ανέρχονται στην γνωστική κατηγορία της διάνοιας, έχοντας τη δύναμη ν’ αντικρίσουν μόνο τα απεικάσματα των αντικειμένων.

Όσοι είναι οπλισμένοι με τη δύναμη της διαλεκτικής ατενίζουν τα ίδια πράγματα, συλλαμβάνοντας την υπόστασή τους. Αυτοί που μπορούν να δουν τον ίδιο ήλιο, είναι εκείνοι που μπορούν ν’ ατενίσουν την πηγή του Αγαθού, βρίσκονται, δηλαδή, στη γνωστική σφαίρα της νοήσεως.

Παρατηρείται πως η συνάντηση των ατομικών συνειδήσεων με τον κόσμος και η διαπίστωση της διαφοράς των δύο μεγεθών, είναι ανάλογη με τη διαπίστωση της διαφοράς των μερών της ίδιας συνείδησης, έτσι ώστε οι δεσμώτες του σπηλαίου να συμβολίζουν το κρυφό και ανεξερεύνητο κομμάτι του ανθρώπου, το οποίο θα πραγματοποιήσει τη σύζευξη το με το γνωστό μέρος μέσο της διαλεκτικής.

Από την «Πολιτεία του Πλάτωνα» Εκδόσεις Κάκτος

Ο μύθος είναι μια πολλαπλή αλληγορία. Μέσω αυτού ο Πλάτωνας αναπτύσσει τον δικό του κόσμο ιδεών. Αφενός, παραθέτοντας τα στοιχεία (βαθμίδες) που μπορούν να καταρτίσουν ένα δημοκρατικό κράτος, αφετέρου μέμφεται τη ζωή μέσα σε συγκεκριμένες συνθήκες όπου ο άνθρωπος οχυρώνεται σε ένα προσωπικό σύμπαν (το προσωπικό σύμπαν είναι η σπηλιά) με τους νόμους, τη θρησκεία και τους κανόνες αδιαφορώντας για την ευρύτητα του πνεύματος που υπάρχει έξω από αυτές τις συνθήκες (η ευρύτητα του πνεύματος είναι ο ήλιος που υπάρχει έξω από την σπηλιά και οι εντός της σπηλιάς φοβούνται να αντικρίσουν γιατί τα μάτια τους συνήθισαν στο σκοτάδι και άμα δουν το δυνατό φως του ήλιου –της αλήθειας- θα τυφλωθούν. Μάλλον φοβούνται ότι θα τυφλωθούν γιατί τυφλοί είναι μέσα. Είναι ο ίδιος φόβος που καλλιεργούν οι ιθύνοντες προς τους υποτακτικούς)

Δεσμώτες είναι οι ακαλλιέργητοι, απαίδευτοι, (όχι αμόρφωτοι όπως υποστηρίζουν πολλοί, ή αμόρφωτοι με την έννοια αυτών που έχουν μόνο τη μόρφωσητου επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος, χωρίς να έχουν κάνει τις προσωπικές αναζητήσεις) που έχουν αλυσοδεθεί από την παιδική τους ηλικία και βλέπουν μόνο το βάθος της σπηλιάς, τίποτε άλλο.

Γνωρίζουν μόνο την γνώση που τους έχουν υποβάλει.

Υπάρχουν και οι απελεύθεροι, ή οι φιλόσοφοι που μπορούν να δουν το φως και την έξοδο. Έχουν όμως να επιλέξουν για το αν θα οδηγήσουν τους συνανθρώπους τους στην αφύπνιση και έξω από την σπηλιά, ή θα χρησιμοποιούσουν την αδυναμία τους στην όρασητους για να τους εκμεταλλευτούν και να γίνουν ισχυροί.

Με το φως της σπηλιάς βλέπουν τις σκιές πάνω στα τοιχώματα και νομίζουν πως είναι τα ίδια τα πράγματα και όχι οι σκιές τους. Αλλά μπορεί να είναι και τα πάθη παραμορφωμένα, έτσι όπως παραμορφώνουν και τη ζωή.

Ο Πλάτωνας γράφοντας αυτό το μεγαλειώδες αλληγορικό έργο που είναι ενταγμένο στην «Πολιτεία» ως το έβδομο βιβλίο της, ακτινογραφεί την κοινωνία και τον άνθρωπο, τη φύση και τους νόμους. Στους αιώνες που πέρασαν από τότε που γράφτηκε δοθήκαν δεκάδες ερμηνείες, αλλά αυτό που μένει κοινό σε όλους είναι το καταναγκαστικό σκοτάδι που επιβάλουν στους ανθρώπους από την ώρα που γεννιούνται ενταγμένοι σε μια κοινωνία που έχει ως δεδομένο την σκλαβιά και την υπηρέτηση των ανωτέρων οι οποίοι προκύπτουν από μια ιεραρχία που ατσαλώνει το επίσημο κράτος με νόμους, καθαγιάζει η θρησκεία και επιβάλει ο φόβος και με τους δύο.