Η σοβαρότητα είναι μια ασθένεια. Το χειρότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να πάρουμε τον εαυτό μας στα σοβαρά

Η σοβαρότητα είναι μια ασθένεια. Το χειρότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να πάρουμε τον εαυτό μας στα σοβαρά

Ο Lenny Ravich είναι συγγραφέας, θεραπευτής της Gestalt και ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο διδάσκοντας το χιούμορ, το γέλιο και το παιχνίδι ως μέσο ψυχοθεραπείας, σύνδεσης και επαφής με τους άλλους. Με αφορμή την επίσκεψή του στην Αθήνα, τον Οκτώβριο, ο Lenny Ravich παραχώρησε την παρακάτω συνέντευξη στη Γεωργία Χρήστου για λογαριασμό της Εναλλακτικής Δράσης. Απολαύστε την…

Διάβασα κάπου ότι ένα παιδί γελά 300 φορές την ημέρα, ενώ ένας ενήλικας μόνο 15. Γιατί συμβαίνει αυτό και ποιες είναι οι συνέπειες στον ψυχισμό μας, καθώς απομακρυνόμαστε από εκείνη την πλευρά του εαυτού μας όπου η χαρά ρέει ελεύθερα;

Διάβασα το ίδιο, αλλά δεν μπορώ να ανακαλέσω στη μνήμη μου την πηγή. Από τη στιγμή που τα παιδιά μπαίνουν στο σχολείο, πρέπει να αφήσουν τη χαρά, τη διάθεση για παιχνίδι, την περιέργεια και την δημιουργικότητα στην πόρτα. Τα σχολεία σπάνια αποδέχονται συμπεριφορές που δυσκολεύονται να ελέγξουν. Το γέλιο, τα ανέκδοτα και το παιχνίδι στην τάξη συνήθως θεωρείται ότι αποσπούν την προσοχή.

Αντί οι εκπαιδευτικές αλλαγές να προσαρμοστούν στο παιδί, τα σχολεία προσπαθούν να αναγκάσουν το παιδί να προσαρμοστεί στο σύστημα. Κατά συνέπεια: Νέες διαταραχές έχουν κάνει την εμφάνισή τους στην εποχή μας, για να «ετικετοποιήσουν» τα παιδιά (διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητας), ώστε οι θεσμοί να μπορούν να ναρκώνουν τους μαθητές και να τους κρατούν σε τάξη. Τα σχολεία εστιάζουν κυρίως στη νοημοσύνη, ενώ παραμελούν την καρδιά μέσα από το παιχνίδι. Κατά την άποψή μου, αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να μάθει κανείς. Το σώμα θυμάται αυτό που ο νους έχει εδώ και καιρό ξεχάσει.

Καθώς απομακρυνόμαστε από εκείνη την πλευρά του εαυτού μας, όπου η χαρά ρέει ελεύθερα, γινόμαστε μάρτυρες νέων φαινομένων στην κοινωνία μας, όπως της κατάθλιψης, της ανάγκης για αντικαταθλιπτικά, των υπερβολικών δόσεων ναρκωτικών και του αυξημένου ποσοστού αυτοκτονιών στους νέους, κάτι που δεν είχε ποτέ ξανά καταγραφεί στην ιστορία μας.

Τα τελευταία 20 χρόνια, διαβάζουμε συνεχώς για το εσωτερικό μας παιδί που ενυπάρχει σε κάθε ενήλικα. Μήπως το παιχνίδι είναι ένας τρόπος να αποκαταστήσουμε την επαφή μαζί του;

Εγώ λέω πως ναι, μόλις πάρουμε πίσω την άδεια να παίζουμε, να τραγουδάμε, να χορεύουμε και να γελάμε, η δημιουργικότητα ρέει αυθόρμητα. Η παιδική περιέργεια και ο ενθουσιασμός αναγεννιούνται. Αυτό που χρειαζόμαστε ως ενήλικες είναι η ευκαιρία να παίξουμε και να γελάσουμε, την οποία μας στέρησαν τα σχολεία, με στόχο να αναβιώσουμε αυτό το εκπληκτικό δώρο που μας δόθηκε στη γέννηση. Τα τελευταία λόγια του Steve Jobs σε τελετή αποφοίτησης στο Πανεπιστήμιο του Stanford το 2005 ήταν: «Μείνετε ανόητοι». Σπουδαία συμβουλή από την ιδιοφυΐα του αιώνα μας.

Είναι εύκολο να πούμε ότι το χιούμορ βοηθά, αλλά δύσκολο να το εφαρμόσουμε πρακτικά. Έχετε κάποιες προτάσεις για το τι να κάνουμε πρακτικά ώστε να καλλιεργήσουμε αυτή την πλευρά της χαράς;

Να βλέπουμε τη ζωή ως διασκέδαση και να ψάχνουμε τα αστεία στοιχεία και τα παράδοξα στην καθημερινότητά μας. Το χιούμορ είναι μια στάση που πρέπει να αναπτυχθεί με το χρόνο και να εξασκηθεί. Μόλις προσαρμοστούμε σε αυτή τη στάση, τα αστεία στοιχεία θα αναδυθούν. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι όταν μπήκα σε καφετέρια για να κάτσω και η σερβιτόρα αναφώνησε: «Κύριε, δεν μπορείτε να κάτσετε εδώ. Αυτό το τραπέζι είναι κρατημένο για τον προϊστάμενο». Έχοντας υιοθετήσει μια ελαφριά προσέγγιση για τη ζωή, απάντησα: «Τότε αυτό σημαίνει ότι εγώ είμαι ο προϊστάμενος. Απολύεσαι». Εκείνη γέλασε και μου έφερε την παραγγελία. Αυτή η μέθοδος είναι σαν ένας μυς που πρέπει να γυμνάζουμε σε καθημερινή βάση.

Μπορεί το χιούμορ να διδαχθεί ή κάποιοι άνθρωποι το έχουν, ενώ άλλοι όχι;

Όλοι έχουν μια αίσθηση του χιούμορ. Σε κάποιους είναι πιο ανεπτυγμένο σε σύγκριση με άλλους. Το χιούμορ και το γέλιο αποτελούν εργαλεία επιβίωσης με τα οποία γεννηθήκαμε. Κάποια σπίτια και σχολεία τα ενθαρρύνουν και κάποια άλλα τα καταπνίγουν. Μπορείτε να το ξαναδιδαχτείτε και να σας δοθεί και πάλι η ευκαιρία.

Χρησιμοποιείτε το χιούμορ και την διάθεση για παιχνίδι ως τρόπο/εργαλείο για επαφή και ψυχοθεραπεία. Έχω δει το χιούμορ να χρησιμοποιείται ως «διανοητική» άμυνα ή ως έναν τρόπο υποβιβασμού των άλλων… Μπορείτε να εξηγήσετε πώς το χιούμορ μπορεί να βοηθήσει την επαφή και την ψυχοθεραπεία;

Το χιούμορ και η παιχνιδιάρικη διάθεση είναι δίκοπα μαχαίρια. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ξαναχτίσουν κάτι και από την άλλη πλευρά για να ντροπιάσουν και να καταστρέψουν. Πολλά νοσοκομεία στη δύση χρησιμοποιούν ειδικούς κλόουν σε συνδυασμό με τη συμβατική ιατρική ως ένα μέσο ανάρρωσης. Στην ψυχοθεραπεία, το προσδιορίζουμε ως «ενσυναισθητικό χιούμορ».

Όταν χρησιμοποιείται στις σωστές συνθήκες, μπορεί να καταπραΰνει και να ενισχύσει την ενσυναίσθηση. Οι περισσότεροι ψυχοθεραπευτές συμφωνούν στο ότι όταν οι θεραπευόμενοί τους αρχίζουν να γελούν με τον εαυτό τους, βρίσκονται στο δρόμο της επούλωσής τους.

Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας υποτίθεται ότι πρέπει να είναι επαγγελματίες και σοβαροί καθώς αντιμετωπίζουν τραύματα, προβληματικές καταστάσεις και βαθιά επώδυνα συναισθήματα. Πώς ταιριάζει εδώ το χιούμορ;

Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας υποτίθεται ότι πρέπει να είναι άνθρωποι. Ο επαγγελματισμός και η σοβαροφάνεια είναι μάσκες που χρησιμοποιούνται για να αποφευχθεί η επαφή.

Χιούμορ και θεραπεία gestalt• Πόσο καλός είναι αυτός ο συνδυασμός;

Τέλειος. Η θεραπεία gestalt είναι βιωματική. Η δημιουργικότητα, το παιχνίδι, το γέλιο και το χιούμορ είναι όλα μέρη της διαδικασίας, όταν η κατάσταση το χρειάζεται.

Μία δύσκολη ερώτηση: Μπορώ να φανταστώ ότι όταν νιώθω καλά, μπορώ να γελάσω και να νιώσω ακόμα καλύτερα. Δυσκολεύομαι όμως να φανταστώ να κάνω το ίδιο, όταν αντιμετωπίζω σωματικό ή συναισθηματικό πόνο ή όταν βρίσκομαι σε ένα στάδιο πένθους λόγω μιας απώλειας. Οπότε αναρωτιέμαι αν το χιούμορ μπορεί να ταιριάξει σε αυτές τις καταστάσεις και πόσο εφικτό είναι να υιοθετήσουμε και να βιώσουμε τα οφέλη του.

Ο σωματικός και συναισθηματικός πόνος είναι το προσκήνιο, ενώ το χιούμορ είναι το παρασκήνιο. Το πένθος δεν εξοντώνει το γέλιο και τη διάθεση για παιχνίδι ακόμα και κατά τη διάρκεια κρίσεων. Το κλάμα και το γέλιο αποτελούν και τα δύο διαδικασίες κάθαρσης. Έχουμε πρόσβαση και στα δύο, παρόλο που ορισμένοι άνθρωποι έχουν διδαχθεί πως το γέλιο είναι απαράδεκτο κατά τη διάρκεια του πένθους. Ανοησία!

Όταν σας πρωτοάκουσα, ήρθε στο νου μου ο Madan Kataria, ο οποίος ανέπτυξε την γιόγκα γέλιου. Εκείνος λέει ότι πληρώνουμε ακριβά το γεγονός ότι παίρνουμε τη ζωή στα σοβαρά. Τώρα ήρθε η στιγμή να πάρουμε το γέλιο στα σοβαρά. Συμφωνείτε;

Ναι. Έχω μελετήσει τον Madan Kataria και τον Steve Wilson της «Παγκόσμιας Περιοδείας Γέλιου». Επίσης, είμαι μέλος ενός οργανισμού που ονομάζεται «Ένωση Εφαρμοσμένου και Θεραπευτικού Χιούμορ». Έχω διεξάγει σεμινάρια και έχω δώσει κατευθυντήριες προτάσεις εκεί. Η σοβαρότητα είναι μια ασθένεια. Το χειρότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να πάρουμε τον εαυτό μας στα σοβαρά (συνήθιζα να παίρνω τον εαυτό μου στα σοβαρά, μέχρι που συνειδητοποίησα ότι κανείς άλλος δεν το κάνει). Το Υγιές Χιούμορ σπάει τα εμπόδια, βοηθά τη διαδικασία επούλωσης, δίνει έμφαση στην αισιοδοξία και ενισχύει την ενεργητική επαφή.

Ο τίτλος του βιβλίου σας είναι «Κάτι αστείο μου συνέβη στο δρόμο για τη φώτιση». Μπορείτε να αποκαλύψετε τι ήταν αυτό – που προφανώς άλλαξε την κοσμοθεωρία σας;

Προτιμώ να αναφερθώ στο τελευταίο μου βιβλίο «Παντοτινή αισιοδοξία» (Everlasting Optimism). Ήμουν απαίσιος μαθητής στο σχολείο. Στην 7η και 8η τάξη, με μετέφεραν σε μια ειδική τάξη, επειδή ήμουν «υπερβολικά χαρούμενος». Οι δάσκαλοί μου καλούσαν τη μητέρα μου σε εβδομαδιαία βάση για να συζητήσουν τη συμπεριφορά μου.

Όταν πήγα σπίτι τον (αυστηρό) μου έλεγχο, η μητέρα μου του έριξε μια ματιά και είπε «Εγώ αξίζω αυτό τον έλεγχο. Είμαι στο σχολείο περισσότερο απ’ ότι εσύ». Με αυτό, με απελευθέρωσε από τα δεσμά μιας διαστρεβλωμένης πραγματικότητας και μου έδωσε την ικανότητα να δω ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή: Χιούμορ, παιχνίδι και γέλιο.